Cardioloog Loek: ‘Hoe eerder hartfalen ontdekt wordt, hoe beter’

Wat is hartfalen eigenlijk?

‘Heel simpel gezegd werkt het hart niet zoals het zou moeten. Het hart is een grote spier die bloed rondpompt in het lichaam. Bij hartfalen slaagt het hart er niet goed in om bloed rond te pompen. Organen en spieren krijgen dan niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen. Dat veroorzaakt verschillende klachten.’

Wat zijn de meest voorkomende symptomen van hartfalen?

‘Kortademigheid, druk op de borst en hartkloppingen. Bij lichamelijke inspanning, maar ook in rust.
Ook kunnen mensen last hebben van vermoeidheid, gewichtstoename en vocht vasthouden in de benen, enkels en voeten. Soms ook in de buik, waardoor iemand een verminderde eetlust en buikklachten heeft. In sommige gevallen kan ook verwardheid optreden. Het soort klachten en de ernst van de klachten verschillen per persoon.’

Als je nauwelijks hinder ervaart, ga je ook niet snel naar de dokter.

‘Nee, dat is ook een groot probleem. Veel mensen denken bij vermoeidheid of hartkloppingen dat dit door stress komt. En iemand die een paar kilo is aangekomen denkt niet meteen aan het vasthouden van vocht. Zo zijn er ruim 250 duizend Nederlanders die wel hartfalen hebben, maar dit niet weten. Door bewustwording hopen we hen op te sporen.’

Wanneer heb je meer kans op hartfalen?

‘Ongezond leven is een grote veroorzaker van hartfalen. Als je rookt, alcohol drinkt of je hebt overgewicht dan is de kans dat je hart minder goed werkt een stuk groter. Maar ook onderliggende ziektes kunnen ervoor zorgen dat het hart minder goed werkt. Mensen met COPD, diabetes type 2, nierinsufficiëntie of een hoge bloeddruk lopen ook een hoger risico op hartfalen. Soms is de oorzaak ook genetisch bepaald.’

Wat als je de diagnose krijgt?

‘Na de diagnose is het belangrijk dat er vervolgonderzoek wordt gedaan naar de onderliggende oorzaak. Als die duidelijk is wordt de medicatie afgestemd en kan een eventuele chirurgische ingreep worden gedaan. Denk aan dotteren, het plaatsen van een pacemaker of ablatie (bij ritmestoornissen).
Voor alle patiënten met hartfalen geldt dat behandeling begint met het aanpassen met de leefstijl: het volgen van een gezond dieet, beperken van zout, stoppen met roken en alcohol, meer lichamelijke beweging en een maximale vochtinname van 1,5 liter per dag.’

Welke behandeling is mogelijk?

‘Omdat patiënten met hartfalen veel vocht vasthouden, krijgen zij medicijnen die ervoor zorgen dat het overschot aan vastgehouden vocht wordt uitgeplast. Ook de zogenaamde SGLT2-remmers behoren tot de standaard medicatie voor mensen met hartfalen. Daarnaast is het afhankelijk van de onderliggende oorzaak van hartfalen welke medicatie het beste bij een patiënt past.
Naast medicatie zijn er veel mogelijkheden op het gebied van (chirurgische) behandelingen. Denk aan dotteren, by-pass chirurgie, verschillende soorten pacemakers, ablatie (bij ritmestoornissen), een steunhart of zelfs harttransplantatie. Transplantaties worden overigens alleen in een aantal academische ziekenhuizen uitgevoerd.’

Is hartfalen te genezen?

‘Nee, je blijft altijd patiënt. Medicijnen kunnen de pompfunctie van het hart herstellen, maar zodra je met de medicijnen stopt keren de klachten terug. Ook is de aandoening progressief: in de loop van de tijd nemen de symptomen toe en gaat de kwaliteit van leven achteruit. In de afgelopen tien jaar is er wel veel meer kennis en inzicht in de oorzaken, diagnostiek en de behandeling van hartfalen gekomen. De begeleiding en ondersteuning van patiënten is hierdoor verbeterd. De komende jaren zullen we ons als artsen blijven inspannen om de zorg voor patiënten met hartfalen te optimaliseren.’