Artrose in de hand : slijtage van het kraakbeen

Video: artrose

Wat is artrose in de hand?

Bij artrose van de hand verandert het kraakbeen in één of meer gewrichten in je hand. Bijvoorbeeld in je pols, duim of vingers.   

Een gewricht verbindt twee botten met elkaar. Op die botten zit een laagje kraakbeen. Dat kraakbeen is normaal glad. Zo kan het gewricht makkelijk buigen, draaien en strekken. 

Bij artrose is het kraakbeen dun en niet glad. Daardoor beweegt het gewricht minder makkelijk. Ook is het laagje cellen (slijmvlies) aan de binnenkant van het gewricht steeds ontstoken. 

Na een tijd worden de botten ook breder bij de gewrichten. Je kunt dat soms ook zien: je krijgt bijvoorbeeld dikke knokkels van de vingers. 

Wat merk je bij artrose in je hand?

• Artrose in je hand begint met stijfheid en pijn in je duim, vingers of pols. 
  Je merkt dit vooral 's ochtends of bij bewegen na een tijd stilhouden van je hand. Dit heet ochtendstijfheid en startpijn. Na 10 tot 30 minuten bewegen merk je dat je hand minder stijf wordt. 
• Je voelt ook pijn als je je hand lang achter elkaar gebruikt of veel kracht zet. 
• Je hebt minder kracht in je hand, waardoor je minder goed kunt knijpen, grijpen of draaien. 
  Je merkt dit bijvoorbeeld als je een pincet gebruikt, een sleutel in het slot omdraait, de kraan dicht draait of iets uitwringt. 
• Soms zijn de klachten erger en soms weer minder. 
• Soms wordt een gewricht tijdelijk stijf, dik en warm en doet het veel meer pijn. Dan is het gewricht ontstoken. 
• Hoe het verder gaat met artrose verschilt per persoon. Bij veel mensen wordt de pijn met de jaren erger. 
• Met de jaren gaan je vingers er anders uitzien. Er kan extra bot aangroeien aan de randen van de gewrichten. Het gewricht wordt daardoor breder. 
• Als de artrose erger wordt, kun je sommige dingen niet meer doen met je hand. Je kunt bijvoorbeeld je vingers niet meer helemaal strekken of buigen. 

Waardoor krijg je artrose?

Waardoor je artrose krijgt, is niet precies bekend.

Je hebt een grotere kans op artrose in deze situaties:

• Je bent vrouw.
• Je bent ouder dan 45 jaar.
• Je bent te zwaar.
• Je hebt een ongeluk gehad en daarbij is een gewricht beschadigd. In dat gewricht heb je een grotere kans op artrose.
• Je hebt jaren zwaar werk gedaan.
• Je hebt een andere ziekte van de gewrichten, zoals reumatoïde artritis.
• Je hebt meer familieleden met artrose. Je hebt vooral een grotere kans als zij jong waren toen ze artrose kregen.

Hoe weet je dat je artrose hebt?

Je vertelt over je klachten en daarna onderzoekt je huisarts het gewricht dat pijn doet. Daarna kan je huisarts meestal zeggen of je artrose hebt.

Röntgenfoto's zijn meestal niet nodig. Soms is de artrose niet op een foto te zien. Vooral als de artrose nog niet zo erg is. En een foto laat niet goed zien hoe erg je klachten zijn.

Adviezen bij artrose in je hand

Bij artrose is het belangrijk om te blijven bewegen. En tegelijk te zorgen dat je je hand niet te veel gebruikt (overbelasting). Hieronder leggen we uit hoe je dat doet:

Het is goed om te oefenen met de spieren van je pols en hand. Zo worden je spieren sterker en voorkom je stijfheid en pijn. Je kunt bijvoorbeeld je polsen buigen en strekken, een vuist maken, en de vingers strekken en spreiden. Of in een zachte bal of spons knijpen.

Bij pijn kun je je hand in warm water houden terwijl je oefent.

Krijg je na het oefenen extra pijn? Dan doe je de oefening de volgende keer iets korter of met minder kracht.
Heb je minder kracht in je hand en kun je er minder mee doen? Een handtherapeut kan je laten zien welke oefeningen je het beste kunt doen.

Heb je een periode veel pijn? Doe dan tijdelijk geen dingen waarbij je kracht moet zetten met je pijnlijke hand. Blijf de hand wel regelmatig losjes bewegen. Wanneer het weer iets beter gaat, kun je weer doorgaan met de dingen die je normaal doet. Begin dan ook weer met eenvoudige oefeningen. 

Het dragen van een brace of spalk kan extra steun geven, waardoor je minder pijn hebt bij bepaalde bewegingen. Draag deze alleen bij veel pijn, of tijdens activiteiten die veel pijn doen. Als je een brace te vaak lang draagt kan het gewricht juist stijf worden. Zorg dus wel dat je je handspieren blijft gebruiken en regelmatig oefent.

Het is belangrijk dat een brace goed past. Een brace koop je bij een thuiszorgwinkel, drogist of apotheek. Een spalk wordt op maat gemaakt. Je huisarts of een handtherapeut geven je advies hierover.

Soms kun je sommige dingen niet meer doen, doordat je te weinig kracht hebt in je hand. Of omdat je te veel pijn hebt bij het bewegen en kracht zetten.

Een handtherapeut kan je advies geven op welke manier je je hand het beste kunt gebruiken. Gebruik van hulpmiddelen kan daarbij helpen. Bijvoorbeeld aangepast bestek, een blokje om je pen vast te houden, of een kraan met een hendel.

Soms zijn aanpassingen nodig bij je werk of hobby. Bijvoorbeeld als je daarbij veel pijn hebt. Of als je te weinig kracht hebt in je handen. Een ergotherapeut geeft hierover advies. Je huisarts kan je hiervoor doorsturen.

Neem ook contact op met de bedrijfsarts. Die bespreekt met je hoe je zo goed mogelijk kunt blijven werken.

Hoe gaat het verder bij artrose in je hand?

De huisarts spreekt met je af wanneer je langskomt voor een controle.
Als je een spalk hebt gebruikt en dit niet heeft geholpen, dan stop je daar nu mee.
Helpt de spalk wel, dan kun je die blijven gebruiken. Dit doe je alleen tijdens bezigheden die veel pijn geven of bij extra veel pijn.

Soms stuurt de huisarts je door naar een handtherapeut voor advies over oefenen en bewegen, gebruik van hulpmiddelen, een brace of een spalk.

Kijk ook bij adviezen bij pijn die langer blijft (chronische pijn).

Hebben je klachten te maken met je werk? Of kun je je werk minder goed doen door de klachten? Neem dan ook contact op met de bedrijfsarts.

Heb je ineens extra veel pijn, dan kan een prik in je hand tijdelijk helpen tegen de pijn. In de prik zit een hormoon dat ontstekingen remt (corticosteroïd).
De prik heeft ook nadelen:

• Je kunt de eerste dag meer pijn hebben.
• Je kunt 1 tot 2 dagen last hebben van blozen: ineens zweten en bij een lichte huid ook rood worden in je gezicht en hals.
• De huid op de plek van de prik kan verkleuren.
• Er is ook een kleine kans op een ontsteking of beschadiging op de plek van de prik.

Bij ernstige artrose kan een operatie soms helpen. Bijvoorbeeld als je veel pijn houdt of belangrijke dingen niet meer kunt doen. De huisarts kan je dan doorsturen naar het ziekenhuis. Soms is het bijvoorbeeld mogelijk om stukjes aangegroeid bot weg te halen, het gewricht vast te zetten of te vervangen door een kunstgewricht.

Meer informatie over artrose van de hand

Voor meer informatie en contact met andere mensen met artrose: reuma.nl.

Websites over hulp en hulpmiddelen

Op Hulpmiddelenwijzer.nl staan adviezen over hulpmiddelen om dingen te blijven doen. Bijvoorbeeld om te werken, het huishouden te doen of om jezelf goed te verzorgen.

Op Regelhulp.nl van het ministerie van VWS staat informatie over zorg regelen, mantelzorg en hulp bij de dingen die je elke dag doet.