Artrose in de heup : coxartrose

Video: artrose

Wat is artrose in je heup?

Bij artrose wordt kraakbeen in je heup zachter en dunner. Je kunt ontstekingen in de heup krijgen. Ook spieren rond je heup kunnen bij artrose beschadigen. De vorm van je heup kan veranderen.

Je heup bestaat uit een kop en een kom. De kop zit aan je bovenbeen vast, de kom zit in het bot van je bekken.
Op de kop en in de kom van je heup zit een laagje kraakbeen. Dat kraakbeen is heel glad. Zo kan je heup makkelijk buigen, draaien of strekken. Het kraakbeen kan ook een schok opvangen. Bijvoorbeeld als je springt.

Bij artrose is het kraakbeen niet glad meer. Het kraakbeen kan dan minder goed zijn werk doen.

Als de artrose er langer is, dan verandert ook de vorm van het bot. Er groeien extra stukjes bot aan. Hierdoor kan de heup nog moeilijker bewegen.
Veel mensen noemen het ook wel slijtage van de heup.

Op de afbeelding zie je in het midden een gezonde heup en rechts een heup met artrose.

Wat merk je van artrose in je heup?

Artrose in je heup begint meestal met een stijf gevoel in je heup en pijn bij bewegen:

• De pijn zit vooral in je lies, bovenbeen en bil. Soms voel je het zelfs tot in je knie.
• De pijn en het stijve gevoel zijn vaak het ergst wanneer je na rust weer gaat bewegen. Bijvoorbeeld als je 's ochtends opstaat of na lang zitten uit je stoel komt. Na ongeveer 20 minuten bewegen heb je minder klachten.
  Dit heet ook wel startpijn of ochtendstijfheid.
• Ook als je veel gelopen hebt, kun je meer pijn hebben. Dat is meestal aan het einde van de dag. Soms duurt het dagen voordat de pijn weer minder wordt.

Bij bewegen kan je heup ook kraken of knakken. Dit betekent niet dat er iets kapotgaat in je heup.

In het begin wisselen perioden met en zonder klachten elkaar af. Soms zijn je klachten minder of bijna weg. Dit kan een aantal dagen of weken duren. Soms zijn je klachten dan weer een tijd erger.

Na een tijd kun je vaker en meer pijn krijgen. De heup kan stijver gaan voelen. Sommige dingen kun je dan minder goed doen. Bijvoorbeeld:

• buigen om je veters te strikken
• uit een lage stoel opstaan
• in of uit de auto stappen
• op je hurken zitten
• de trap op lopen

Waardoor komt artrose in je heup?

Normaal komen er bij lopen en bewegen scheurtjes in je kraakbeen. Je lichaam repareert zelf deze scheurtjes.
Artsen denken dat bij artrose niet alle scheurtjes meer gerepareerd worden. Waarom dat zo is, is niet bekend.

Wel is bekend dat sommige mensen vaker artrose in de heup hebben:

• mensen van 45 jaar of ouder
• mensen met overgewicht
• mensen met artrose in andere gewrichten

In deze gevallen heb je een grotere kans om artrose in je heup te krijgen:

• Je hebt in je leven veel met je heup gedaan.
  Bijvoorbeeld: je hebt vaak hardgelopen over lange afstanden. Of je hebt een beroep waarbij je vaak voorover buigt. Zoals schoonmaker of stratenmaker.
• Je heup is gebroken of beschadigd geweest. Bijvoorbeeld door een val of een ongeluk.
• Je hebt als kind heupdysplasie gehad en je bent toen niet behandeld.
• Je hebt een andere ziekte van je gewrichten zoals reumatoïde artritis.

Hoe weet je of je artrose in je heup hebt?

Als je met pijn aan je heup bij de huisarts komt, stelt die je een aantal vragen:

• Hoe lang heb je de pijn al?
• Wanneer heb je de meeste pijn? Bijvoorbeeld bij opstaan of lang lopen?
• Heb je ook klachten aan andere gewrichten? Zoals je handen of knieën?
• Wat kun je niet meer doen door de pijn?

Daarna onderzoek de huisarts je lichaam. Je ligt op de onderzoekstafel en de huisarts beweegt je heup alle kanten op. Jij vertelt dan wanneer het pijn doet.
Soms drukt of voelt de huisarts ook in je lies. Ook om te weten of dat pijn doet.

Meestal is daarna duidelijk of je klachten door artrose in je heup komen.

Een röntgenfoto van je heup is niet nodig om te weten of je artrose hebt. Een foto laat namelijk niet zien hoe erg je klachten zijn.
De adviezen bij artrose in je heup veranderen niet door iets wat op een foto te zien is.

Adviezen bij artrose in je heup

Er is nog geen behandeling die artrose in je heup kan genezen. Er zijn wel adviezen waardoor je klachten minder kunnen worden.

Je huisarts geeft je adviezen. Bijvoorbeeld adviezen voor bewegen en een gezonde manier van leven. Ook kun je adviezen krijgen voor werk en dingen die je elke dag doet.

In de tekst hieronder vind je voorbeelden van de adviezen. 

Beweeg elke dag bij artrose in je heup

Het is belangrijk om genoeg te blijven bewegen bij artrose. Hierdoor worden de spieren die steun geven aan je heup sterker. Bewegen is ook goed voor je kraakbeen.

Probeer elke dag een half uur te bewegen. Dat hoeft geen zware sport te zijn. Je kunt bijvoorbeeld wandelen of fietsen. Dit is niet te zwaar voor je heup en je traint zo je spieren.

Ook als je al ouder bent, is bewegen belangrijk. Als je veel beweegt, val je bijvoorbeeld minder snel.

Sommige dagen heb je meer klachten dan andere dagen. Dit kan komen doordat je op een dag veel hebt gedaan, bijvoorbeeld veel gelopen. Krijg je meer pijn tijdens bewegen? Stop er dan mee.
Probeer weer meer te gaan doen zodra het wat beter gaat. Ga weer stukjes lopen. Zo zorg je ervoor dat je spieren goed blijven en steun kunnen geven.

Met sporten kun je je spieren nog meer trainen. Je kunt op een paar dingen letten:

• Zorg dat de sport niet te zwaar is voor je heupen. Bijvoorbeeld sporten waarbij je veel draait of springt. Volleybal, squash en hardlopen geven vaak meer pijn. Fietsen, wielrennen, wandelen, nordic walken, zwemmen of aquagym gaan vaak beter.
• Kies een sport die je leuk vindt en die bij je past.
• Als je gaat sporten: begin rustig en kijk hoe het gaat. Zorg voor een goede warming-up.
• Als je de dag na het sporten meer pijn hebt: doe het de volgende keer rustiger aan.

Een oefentherapeut of fysiotherapeut kan je helpen om te bewegen. Bijvoorbeeld in deze situaties:

• Je kunt moeilijk bewegen door de pijn.
• Je wilt weten welke oefeningen je kunt doen bij artrose in je heup.
• Het lukt je zelf niet om door meer bewegen minder klachten te hebben.

Je kunt oefeningen krijgen waarmee je de spieren rond de heup sterker maakt. De therapeut laat zien hoe je deze oefeningen moet doen. Je moet de oefeningen ook zelf thuis doen.
Blijf bewegen en de oefeningen doen. Ook als de therapie is afgelopen. Daarmee zorg je dat je klachten minder snel terugkomen of erger worden.

Pijn kan ervoor zorgen dat je niet meer durft te bewegen. Omdat je bang bent voor de pijn. Of je denkt dat er iets kapot gaat als je heup pijn doet.

Het is niet erg als je bang bent om te bewegen bij artrose in je heup. Pijn is heel vervelend. Toch is bewegen bij artrose in de heup niet gevaarlijk als het pijn doet. Je maakt er niets mee kapot.

Als je niet beweegt, worden je spieren zwakker. Dat zorgt ervoor dat je moeilijker beweegt en sneller pijn hebt.
Probeer daarom te blijven bewegen. Ook als het pijn doet.
Alleen als je veel meer pijn hebt, is het verstandig minder te bewegen tot je weer minder pijn hebt.

Afvallen bij overgewicht en artrose in je heup

Als je te zwaar bent, kan afvallen je klachten minder maken. Als je minder zwaar bent, komt er minder druk op je heupen.
Je kunt hulp bij afvallen krijgen van bijvoorbeeld je huisarts of praktijkondersteuner. Een diëtist kan je helpen gezond te eten.

Wat ook kan helpen is meedoen aan een leefstijl-programma. Je krijgt dan hulp van meer mensen tegelijk. Zoals een leefstijlcoach, diëtist, fysiotherapeut of oefentherapeut. Je leert gezond eten, meer bewegen en je gedrag veranderen.

Adviezen voor de dingen die je elke dag doet

Adviezen voor werk of hulpmiddelen kunnen je helpen bij de dingen die je elke dag doet. 

Hebben je klachten invloed op je werk? Bespreek dit dan met je werkgever. De bedrijfsarts bespreekt met je hoe je zo goed mogelijk kunt blijven werken.

Soms wordt het steeds moeilijker om te werken. Dan is het misschien beter om je werk aan te passen Of om ander werk te gaan doen. Bespreek dit ook met je werkgever of de bedrijfsarts.

Door de pijn en een stijf gevoel kun je moeilijker bewegen. Een hulpmiddel kan dan helpen bij bewegen. Zoals een stok, kruk of rollator. Zo kun je blijven bewegen. En bijvoorbeeld nog zelf naar de winkel gaan. Een ergotherapeut kan je hierbij helpen en adviezen geven.

Op Hulpmiddelenwijzer.nl staan adviezen over hulpmiddelen om dingen te blijven doen. Bijvoorbeeld om te werken, het huishouden te doen of om jezelf goed te verzorgen. 
Op Regelhulp.nl staat informatie over zorg regelen, mantelzorg en hulp bij de dingen die je elke dag doet.

Medicijnen bij artrose van de heup

Is de pijn een tijd erger? Dan kun je een pijnstiller nemen. Die kan ervoor zorgen dat je een tijd minder pijn hebt en daardoor beter kunt bewegen. Een pijnstiller geneest de artrose niet.

• Begin altijd met paracetamol. Dit werkt meestal goed en heeft de minste bijwerkingen.
  Je mag 3 of 4 keer per dag 2 pillen van 500 milligram paracetamol gebruiken. Doe dit zo kort mogelijk, bijvoorbeeld een paar dagen. En nooit langer dan 1 maand achter elkaar.
• Als dit niet genoeg helpt, kun je een pijnstiller zoals ibuprofen, naproxen of diclofenac erbij gebruiken. Deze pijnstillers heten een NSAID.
  Slik deze pillen niet langer dan 2 of 3 weken achter elkaar.

NSAID-pillen zijn niet voor iedereen geschikt. Ben je ouder dan 60 jaar? Heb je ook een andere ziekte dan artrose? Of gebruik je al andere medicijnen? Vraag aan je huisarts of apotheker of je een NSAID mag gebruiken.

Helpen deze medicijnen niet goed tegen de pijn? Of mag je geen NSAID gebruiken? Je kunt samen met je arts bespreken of de sterke pijnstiller tramadol geschikt is voor jou.

Is de pijn zo erg dat je elke dag een NSAID of tramadol moet gebruiken? En is dit al 2 of 3 weken zo? Maak een afspraak met je huisarts.

Samen kijken jullie wat er bij jou mogelijk is.
Misschien is hulp nodig van een fysiotherapeut bij bewegen. Ook als je dat al eerder hebt gehad.
Of misschien is de artrose veel erger geworden. De huisarts kan je dan doorsturen naar het ziekenhuis.

Middelen en behandelingen die niet helpen bij artrose in je heup

Er zijn veel middelen die je zelf kunt kopen zonder recept. Bijvoorbeeld bij de drogist. Je kunt ze beter niet gebruiken.

• Glucosamine en chondroitine helpen niet. Het is onzeker of deze middelen bijwerkingen hebben.
• Kurkuma, boswellia en groenlipmossel: er is geen goed onderzoek gedaan of deze middelen helpen en of ze ook nadelen hebben.

• Acupunctuur helpt niet bij artrose in je heup. Je kunt er wel nadelen van hebben. Zoals pijn op de plek waar de naaldjes in je huid zaten.
• Er is geen goed onderzoek gedaan of andere behandelingen helpen bij artrose in je heup. Bijvoorbeeld ultra-geluid, inlegzolen of speciale schoenen.

Hoe gaat het verder bij artrose in je heup?

Artrose in je heup gaat niet meer over. Maar dat betekent niet dat je altijd pijn hebt. Hoe het gaat is bij iedereen anders.

Meestal zijn de klachten erg wisselend. Je kunt maandenlang weinig klachten hebben. En dan toch een tijd weer meer. Zelfs als je veel klachten hebt, kunnen die na een paar weken weer minder worden.

Blijf de pijnlijke heup wel bewegen, maar steun er minder op. Beweging is goed voor je heup en spieren. Een wandelstok of een kruk kan helpen. Ook medicijnen kunnen helpen tegen de pijn.

Na jaren kan de artrose erger worden. Je hebt dan meer pijn in je heup. Je hebt minder kracht in je heup en je kunt moeilijker bewegen. Bij lopen kun je bijvoorbeeld door je heup heen zakken. Het lijkt dan alsof je waggelt.

Als de artrose heel erg is, heb je ook pijn als je de heup niet beweegt. En als je er geen kracht op zet. Bijvoorbeeld 's nachts als je in bed ligt.

Soms kan de huisarts je dan doorsturen naar het ziekenhuis. Samen met de arts in het ziekenhuis kun je kijken of je misschien een operatie voor een kunstheup kunt krijgen. Een operatie kan alleen als je fit genoeg bent voor een operatie. En als alle andere behandelingen en adviezen niet helpen.

Wanneer bellen bij artrose in je heup?

Bel op werkdagen je huisarts bij 1 of meer van deze dingen:

• Je heup is stijf en doet steeds meer pijn.
• Je hebt elke dag sterke pijnstillers nodig, bijvoorbeeld een NSAID of tramadol. En dat duurt langer dan 2 of 3 weken. Misschien is er nog een andere behandeling mogelijk.
• Je kunt steeds moeilijker lopen.
• Je hebt 's nachts veel pijn.
• Je wilt praten over een operatie voor een kunstheup.

Meer informatie over artrose van de heup

• Meer informatie over artrose in de heup: Reuma.nl.
• Contact met andere mensen die ook artrose hebben: Poly-Artrose Lotgenoten Vereniging.
• Leren omgaan met artrose en schema voor bewegen: Join2move.com.
• Een oefentherapeut of fysiotherapeut vinden om te helpen met oefenen.