Glaucoom : beschadiging van de oogzenuw

Wat is glaucoom?

Bij glaucoom wordt de oogzenuw beschadigd. Hierdoor ontstaat geleidelijk verlies van uw gezichtsveld.
Meestal is de oogboldruk bij glaucoom te hoog, maar de oogboldruk kan ook normaal zijn.  U heeft dan ‘normale druk glaucoom’. De behandeling bestaat uit het verlagen van de oogdruk. Ook bij normale druk glaucoom is dat vaak nodig.

Glaucoom wordt ingedeeld in:

• Primair glaucoom. Dat betekent dat het glaucoom een op zichzelf staande ziekte is waarvan de oorzaak niet bekend is. Het kan ook aangeboren zijn.
• Secundair glaucoom. Dit glaucoom ontstaat als verschijnsel bij een andere (oog) ziekte, door het gebruik van oogdruppels of na een oogverwonding (ook na langere tijd).

Glaucoom komt veel voor: ongeveer 2 van de 100 mensen boven de 45 jaar hebben glaucoom.

Een zeldzame vorm van glaucoom is acuut glaucoom. De oogdruk is opeens heel hoog. Dit geeft heftige klachten, zoals hoofdpijn, misselijkheid en braken, een rood en pijnlijk oog en wazig zien. 

Verschijnselen van glaucoom

Glaucoom dat langzaam ontstaat

Het verraderlijke van glaucoom is dat u er jarenlang niets van merkt. Glaucoom geeft de eerste jaren meestal geen klachten. Bij de meeste mensen met glaucoom wordt het ontdekt als er nog geen klachten zijn, bij een oogonderzoek voor een andere klacht, of omdat glaucoom in de familie voorkomt.

Pas als het gezichtsveld drastisch kleiner is geworden, ontstaan klachten:

• U stoot zich vaker.
• U merkt dingen in uw omgeving niet snel op.
• U ziet niet meer alles. U merkt dat alleen zelf niet. Dit komt doordat de hersenen de ontbrekende stukken in uw gezichtsveld invullen.
• Zien bij slecht licht geeft problemen; denk hierbij aan ’s avonds autorijden.
• Het midden van het gezichtsveld blijft nog lang zien en lezen lukt dan vaak nog wel. Ook dat is een reden dat glaucoom vaak pas laat ontdekt wordt.
• Soms kan glaucoom leiden tot blindheid.
   

Acuut glaucoom

Klachten bij acuut glaucoom zijn:

• hevige pijn in en rond het oog
• het oog is rood en dof
• wazig zien met het oog
• hoofdpijn, misselijkheid, overgeven

Oorzaken van glaucoom

De oorzaak van glaucoom is niet duidelijk. Het risico op glaucoom is groter:

• bij een verhoogde oogdruk.
• als glaucoom in uw familie voorkomt bij uw ouders, broers of zussen
• op oudere leeftijd
• als u van Afrikaanse of Aziatische afkomst bent
• als u erg bij- of verziend bent (u heeft een hoge plus- of minbril)
• als u bepaalde medicijnen gebruikt, zoals prednison, of zalven voor de huid of oogdruppels die steroïden bevatten

Hoe wordt glaucoom vastgesteld?

Om te onderzoeken of u glaucoom heeft, krijgt u een aantal onderzoeken:

• Een oogdrukmeting. Bij glaucoom kan de druk in het oog hoger zijn, maar dit is niet altijd zo.
• Een onderzoek van de oogzenuw. De oogarts kan de oogzenuw bekijken en eventueel een OCT-scan (optical coherence tomography scan) maken. De OCT maakt gebruik van zwak, infrarood licht en daarmee ontstaat een heel gedetailleerd beeld van uw oogzenuw.
• Een gezichtsveldonderzoek. Het gezichtsveld zegt iets over hoe goed u uw omgeving ziet, dus niet alleen de dingen die recht voor u zijn.
  Het onderzoek gaat zo: Er komen lichtjes op een speciaal rond scherm. Als u een lichtje ziet, drukt u op een knop. U moet u voor dit onderzoek goed concentreren.

Behandeling van glaucoom

U krijgt oogdruppels die de oogdruk verlagen. Ook als die druk bij u normaal is.  Controleer of u de goede oogdruppels heeft meegekregen. Zijn het andere druppels dan de oogarts heeft voorgeschreven? Neem dan contact op met de oogarts.

Krijgt u geen goede oogdruk door de druppels? Dan kan een laserbehandeling of een operatie nodig zijn.  Deze verlagen de oogdruk ook.

Hoe gaat het verder bij glaucoom?

Werkt de behandeling goed? Dan blijft u goed zien en merkt u niks/weinig van glaucoom. 

U blijft de rest van uw leven onder controle bij de oogarts. Meestal zijn er 1 of 2 controles per jaar. Dat hangt af van de ernst van het glaucoom en hoe goed de behandeling werkt.

Bij deze controles wordt het gezichtsveldonderzoek en de OCT-scan meestal regelmatig herhaald om te zien of het glaucoom erger is geworden.
Naar aanleiding daarvan bespreekt de oogarts met u of de druppels aangepast moeten worden of niet, en of eventueel een operatie of laserbehandeling nodig zou kunnen zijn.

De meeste patiënten zullen gedurende hun leven weinig last krijgen van glaucoom als zij op tijd worden behandeld.

Vertel uw broers, zussen en kinderen dat u glaucoom heeft. Zij hebben namelijk meer kans om ook glaucoom te krijgen. Zij kunnen zich laten onderzoeken via de huisarts.

Leven met glaucoom

Glaucoom heeft invloed op uw dagelijks leven. Het geeft meestal ’s avonds klachten. U kunt zich daardoor minder veilig voelen als u ‘s avonds over straat loopt of autorijdt.

Als de gezichtsveldschade toeneemt, kunt u onhandig worden. U stoot dingen om of doet uzelf pijn. Soms kan glaucoom leiden tot blindheid.

Wanneer de schade aan uw gezichtsveld groter wordt, kan dat problemen opleveren bij het autorijden. Vraag uw oogarts of u nog aan de wettelijke vereisten voldoet die worden gesteld aan autorijden. Glaucoom is altijd een reden voor een oogheelkundige verklaring bij vernieuwing van het rijbewijs.

Gebruikt u meerdere soorten oogdruppels? Dan kan het makkelijk zijn om op vaste momenten van de dag te druppelen. Oogdruppels moeten op een vast tijdstip gebruikt worden. U bent dus één of meerdere momenten per dag met uw ziekte bezig.

Wanneer contact opnemen bij glaucoom?

Neem contact op met uw huisarts of de oogarts als het druppelen met oogdruppels niet goed lukt. Ga terug naar uw apotheek als u andere oogdruppels heeft gekregen van de apotheek dan voorgeschreven door de oogarts. 

Bel direct uw huisarts of de oogarts als u een combinatie van deze klachten krijgt: 

• heftige pijn aan 1 oog
• wazig zien
• hoofdpijn, misselijkheid, braken

Deze klachten komen voor bij acuut glaucoom. Dit is echter zeldzaam. Acuut glaucoom moet direct behandeld worden om schade aan de oogzenuw te voorkomen.

Meer informatie over glaucoom

De informatie over glaucoom is gebaseerd op de Europese glaucoom richtlijn en de NHG-Standaard Visusklachten.

Voor meer informatie over glaucoom kunt u terecht bij een aantal organisaties:

• De Oogvereniging Glaucoom geeft voorlichting en organiseert lotgenotencontact.
• U kunt ook de Ooglijn bellen: 030 2945444
• Op apotheek.nl vindt u informatie over het gebruik van de oogdruppels.
• Voor ondersteuning, begeleiding en revalidatie (hulpmiddelen en praktische trainingen) bij slechtziendheid of blindheid: 
  • Visio
  • Bartimeus