Voedingsadvies bij urinezuur-stenen : urinewegstenen en nierstenen

Urinezuur is een afvalproduct van de stofwisseling in het lichaam. Urinezuurstenen ontstaan door te veel urinezuur in de urine. Urinezuurstenen komen vaker voor bij jicht en overgewicht. Urinestenen kunnen ook ontstaan na een lage urineproductie door weinig drinken, veel zweten, diarree en bij een hoge inname van purine.

Het is belangrijk om de kans op urinezuurstenen kleiner te maken. Door de urine minder zuur te maken is de kans op het krijgen van nieuwe urinezuurstenen kleiner. Het minder zuur maken van de urine heet alkaliseren. Alkaliseren is mogelijk met medicijnen. Alkaliseren kan ook door aanpassingen in de voeding.

Drink 2,5 tot 3 liter per dag. Uit onderzoek blijkt dat kans op nieuwe stenen dan kleiner is. Gebruik een maatbeker om te meten of u 2,5 tot 3 liter haalt.

Door veel te drinken maakt u veel urine aan. Uw urine is dan lichter van kleur. De urine is minder geconcentreerd en daardoor is de kans op nieuwe stenen kleiner. Drink zoveel mogelijk. Probeer minimaal 2,5 liter urine uit te plassen.

Bij warm weer, koorts, braken, diarree of sporten verliest u meer vocht. Dan is het belangrijk om nog meer te drinken.

• Drink verdeeld over de dag. Uw urine blijft dan licht van kleur.
• Drink ook voor het slapen gaan en drink meteen als u wakker wordt.
• Neem altijd een flesje water mee als u onderweg bent.

Water is altijd goed. U kunt afwisselen met niet te sterke thee of koffie, limonade, light limonade, light-frisdrank, melkproducten en vruchtensap.

Gebruik maximaal 6 gram zout per dag. Zout verhoogt de hoeveelheid calcium in de urine. Meer calcium in de urine verhoogt de kans op stenen. Eet daarom weinig of geen voedingsmiddelen met zout.
De producten hieronder bevatten veel zout. Gebruik deze producten niet of zo weinig mogelijk.

Zout, kruidenmengsels en smaakmakers

• keukenzout, zeezout, kruidenzout, fleur de sel, Himalaya zout, mineralenzout en alle andere soorten zout
• gehaktkruiden, nasi- en bamikruiden en andere kruidenmengsels met zout
• strooiaroma, vloeibare aroma, zoals maggi en aromat
• bouillonblokjes, bouillonpoeder, miso
• zoete ketjap, zoute ketjap en sojasaus
• sambal, mosterd en piccalilly
• adjinomoto of vetsin (natriumglutamaat)

Kant-en-klare producten

• kant-en-klare pakketten om maaltijden te maken, zoals wereldgerechten van Knorr of van het huismerk van de supermarkt.
• kant-en-klare pastasaus, groentesausjes en juspoeder
• soep uit blik, pakjes om soep mee te maken en cup-a-soup
• kant-en-klare maaltijden van de supermarkt, slager, traiteur of een afhaalmaaltijd

Vlees, vleeswaren, vis en vleesvervangers

• vlees dat op smaak gebracht is, zoals burgers, hamburgers, gepaneerd vlees, saucijzen, rookworst en voorgekruid vlees
• zoute vleeswaren, zoals rauwe ham, rookvlees, bacon, ontbijtspek en alle soorten worst zoals snijworst, cervelaat en salami
• vis die gerookt, ingelegd of gekruid is, zoals haring, ansjovis, gerookte zalm of forel, paling, kibbeling en lekkerbekjes.
• gekruide vleesvervangers, zoals quorn, vegetarische burgers, tivall en valess

Kaas en snacks

• kaas, zoals smeerkaas, brie, witte kaas, feta en blauwe kaas. 30+ kaas bevat minder vet, maar nauwelijks minder zout
• zoutjes, borrelnoten, gezouten noten, chips
• snacks zoals frikadel, saté, loempia, döner kebab, turkse pizza, shoarma, saucijzenbroodje, kaasbroodje, kipnuggets en broodjes hamburger
• olijven, kappertjes, atjar, augurken en zilveruitjes

Purine is een stof die vooral in dierlijk eiwit zit. Purine wordt afgebroken tot urinezuur. Eet daarom weinig voedsel met veel purine zoals vlees, vleeswaren, vis, kip, ei, kaas, melk en melkproducten.

Minder dierlijk eiwit

U mag vlees, vleeswaren, vis of gevogelte zoals kip eten maar niet te veel. 

• Eet per week niet meer dan 500 gram in totaal.
• Eet per dag niet meer dan 100 gram vlees of kip.
• Eet niet meer dan 300 gram rood vlees per week. Rood vlees is vlees van een koe, varken, schaap of geit. Het vlees van gevogelte zoals kip of kalkoen en tam konijn is wit vlees.
• Eet niet meer dan 100 gram vis per week.
• Eet zoveel mogelijk onbewerkt vlees. In vleeswaren, hamburgers en worst zit veel zout.

Niet eten

Voedsel dat veel purine bevat kunt u beter niet eten, zoals:

• orgaanvlees zoals lever, niertjes en zwezerik
• schaal- en schelpdieren zoals garnalen, kreeft, krab, mosselen, oesters, kokkels, slakken en inktvis
• gistextracten zoals Marmite

Frisdranken met suiker, vruchtensappen, honing en voedingsmiddelen met toegevoegd suiker, bevatten fructose. Uit fructose ontstaat urinezuur. Urinezuur verhoogt de kans op urinezuurstenen.
Gebruik geen suiker of honing in koffie of thee. Drink light frisdrank of limonade zonder suiker zoals Slimpie limonadesiroop, Crystal Clear en sinas light.

In groenten en fruit zit veel kalium. Kalium zorgt voor meer citroenzuur en minder calcium in de urine. Dat maakt de kans op nieuwe urinezuurstenen kleiner. Eet vooral fruit dat veel citroenzuur bevat, zoals:

• aardbeien
• abrikozen
• citroen
• cranberry
• frambozen
• grapefruit
• kiwi
• limoen
• passiefruit
• rode bessen
• sinaasappel
• tomaten
• zwarte bessen

Eet minstens 250 gram groenten en 200 gram fruit per dag.

Probeer af te vallen als u overgewicht heeft. Als u afvalt, maakt u minder urinezuur aan. Val niet meer af dan een halve kilo per week. Als u te snel afvalt, maakt u juist meer urinezuur aan. De diëtist kan u hierover meer informatie geven.